Ambalaj, bir ürünü en temiz ve güvenilir durumda koruyan ve ürünün depolanması gibi işlemleri kolaylaştıran malzemedir. Ambalajın en önemli işlevi, bir ürünün içini nem, şok ve bozulma gibi fiziksel etkilerden korumaktır. Aynı zamanda ambalaj, üreticinin adı, içeriği, üretim tarihi, son kullanma tarihi ve kullanım talimatları gibi bilgileri göstererek tüketicilerin ürünü seçmesini ve kullanmasını kolaylaştırır. Ambalaj tasarlarken akılda tutulması gereken iki ana husus vardır. İlk olarak, doğrudan temas nedeniyle ürüne zarar vermemelidir. İkinci olarak, atıldığında doğada yok edilmesi veya geri dönüştürülmesi hızlı ve kolay olmalıdır.

Çin’de Ambalaj Atıkları Yönetimi Yönetmeliği, ambalaj üretiminde geri dönüştürülemeyen malzemelerin kullanılmasını yasaklamaktadır. İnsanları bu konuda bilinçlendirmek önemlidir. Son yıllarda ambalajlamada biyoplastik olarak bilinen malzemeler kullanılmaktadır. Bu malzemeler yenilenebilir hammaddelerden üretilmektedir. Termoplastikler, nişasta, selüloz esterleri, kitosan, polietilen glikol furanat (PEF), poliglikolik asit (PGA), polilaktik asit (PLA), poli3-hidroksibütirat (PHB), polihidroksivalerat (PHV), poli β-hidroksialkil eter (PHA) ve diğer biyoplastikler ambalajlamada kullanılmaktadır.

Önemli olan sadece ürünün kendisi değil, aynı zamanda ürünün ambalajı, yani insan sağlığı için risk oluşturmayan ve çevre dostu bir üründür. Üreticiler ambalaj atıklarıyla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmelidir.

Markalar çevre dostu ambalajlar oluştururken bir dizi faktörü göz önünde bulundurur:

– Malzeme kullanımı: Kullanılan ambalaj miktarının azaltılması, ürün-ambalaj oranının düşürülmesi ve hacmin azaltılması.

– Yaşam döngüsü boyunca taşımanın optimizasyonu: Ürün ve küp sayısı, palet ve taşıma tasarımının optimizasyonu

– Enerjinin (yenilenebilir) verimli kullanımı

– Biyolojik olarak parçalanabilen malzemelere odaklanarak ambalaj geri dönüşümünün optimizasyonu

Ambalaj, hammadde temininden nihai ürünün üretimine, üreticilere, kullanıcılara ve tüketicilere ulaştırılmasına, fiziksel etkilerden korunmasına (bozulma, şok ve nem gibi), depolanmasına ve dağıtımına kadar yaşam döngüsünün her aşamasında kullanılan ve geri dönüşü olmayan bir üründür. Üretici, son kullanma tarihi, ürün içeriği ve broşürler gibi bilgiler ambalaj üzerinde gösterilmelidir. Ambalaj ürünü korumalı, doğal koşulları olumsuz etkilememeli, steril ve güvenli olmalı, dağıtım ve depolamayı kolaylaştırmalıdır. Ambalaj Atık Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen kriterlere uygun olmalıdır:

Kriter 1: Tanıma uyan ambalajlar; ürünün ayrılmaz bir parçası değildir, yaşam döngüsü boyunca ürünü sabitlemesi, desteklemesi veya koruması gerekmez ve tüm bileşenleri birlikte kullanılmaz, tüketilmez veya bertaraf edilmez. Bu durumda, CD filmleri, keklerle birlikte satın alınan kek tabanları, bant ruloları, enjekte edilebilir maddeler içeren cam şişeler, kibrit kutuları, yeniden doldurulabilir gaz tüpleri, steril bariyer sistemleri vb. ambalaj olarak kabul edilir, ancak mum kapları, DVD kutuları, robotik öğütücüler, sosis ve diğer filmler, saksılar, çay poşetleri vb. kabul edilmez ve çay poşetleri ambalaj olarak kullanılamaz.

Kriter 2: Satış noktasında doldurulan tek kullanımlık ürünlere ambalaj olarak izin verilir. Bu durumda, kağıt, plastik torba, alüminyum folyo, streç film, tabak ve bardaklar ambalaj olarak sınıflandırılır, ancak karıştırıcılar, çatallar, bıçaklar, pişirme kağıdı bardakları, kek altlıkları (kekler hariç) ve ambalaj kağıdı ambalaj olarak sınıflandırılmaz.

Kriter 3: Ambalaj bileşenleri, destek bileşenleri, yardımcı bileşenler ve bütünleyici bileşenler ambalaj bileşeni olarak kabul edilir. Bu nedenle, ürüne doğrudan bağlı veya üründen asılı olan ve ürünle birlikte kullanılmayan, tüketilmeyen veya atılmayan parçalar ambalaj bileşeni olarak kabul edilir. Bu durumda, bir etiket, bir zımba, bir plastik kılıf, bir deterjan paketinin kapağının bir parçasını oluşturan bir dozaj malzemesi, pakete yapıştırılmış bir yapışkan etiket ve kapağın bir parçasını oluşturan bir maskara fırçası gibi bir ambalaj bileşeni olarak kabul edilir. Kablosuz otomatik tanımlama etiketleri ambalaj olarak kabul edilmez.

Ekolojik Ambalajların Belgelendirilmesi

Ekolojik ambalaj, belirli parametreleri ve standartları karşılayan ve testlerle belgelendirilebilen ambalajdır. Ambalaj tasarımı, boyut küçültme, enerji tüketiminin azaltılması, ürün hacmi ve ambalaj oranı gibi parametreleri içerir. Ambalaj, kullanım amacına uygun kriterleri karşılamalı ve ürünle temas halinde herhangi bir zararlı etkiye sahip olmamalıdır. Malzeme seçimi çok önemli bir parametredir. Gıda, tekstil ve kozmetik sektörlerinde kullanılan ambalajlar için ‘eko-paketleme’ sertifikası almak isteyen şirketler, ambalajın içerdiği ürünün de çevre dostu olduğunu kanıtlamalıdır. Uluslararası belgelendirme şirketleri, tescil ettikleri ve belgelendirdikleri ürünlerin ambalajlarını da kontrol etmektedir. Standarda uygun ürün üreten firmalar, akredite olmuş bir uluslararası belgelendirme şirketine veya o kuruluşun ülkemizde akredite ettiği bir kuruluşa belgelendirme için başvurabilmektedir. Daha sonra belgelendirme şirketi ile üretici arasında sürdürülebilir ambalajın belgelendirilmesi için bir sözleşme imzalanmaktadır. Üründen bir numune teslim edilmekte, analiz edilmektedir. Yapılan analiz sonrası ambalaj ile alakalı karar verilir ve belgelendirme süreci tamamlanır.