Karbon ayak izi, bir faaliyet veya ürünün yaşam döngüsü boyunca atmosfere salınan karbondioksit (CO2) miktarını ölçen bir göstergedir. Bu ölçü, bir faaliyetin veya ürünün çevresel etkisini değerlendirmek için kullanılır. Karbon ayak izi, faaliyetlerin sera gazı emisyonları üzerindeki etkisini anlamak için kullanılır ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için alınması gereken önlemlerin belirlenmesinde önemli bir araçtır. Karbon ayak izi, özellikle iklim değişikliği konusunda endişe duyan işletmeler, hükümetler ve bireyler için önemli bir göstergedir.
Karbon ayak izi, bir ürün veya faaliyetin yaşam döngüsü boyunca sera gazı emisyonlarının bir ölçüsüdür. Bu ölçü, ürünlerin veya faaliyetlerin çevresel etkilerini değerlendirmek ve sera gazı emisyonlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini belirlemek için kullanılır. Karbon ayak izi, karbondioksit (CO2), metan (CH4), azot oksitler (NOx) ve diğer sera gazlarının emisyonlarını içerir. Karbon ayak izi birçok sektörde kullanılmaktadır. Örneğin, bir şirketin karbon ayak izi, tüm üretim sürecinin emisyonlarını değerlendirmek için ölçülebilir. Bu, şirketin çevresel etkisini değerlendirmesine, emisyonları azaltmak için önlemler almasına ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur. Ayak izi ayrıca müşterilerin karbon ayak izini hesaplayarak bir ürünün çevresel etkisini daha iyi anlamalarına ve daha sürdürülebilir ürünler seçmelerine yardımcı olur. Ayak izi, sera gazı emisyonlarını yönetmek, azaltmak ve kontrol etmek için önemli bir araçtır.
Karbon ayak izi, madenlerin çıkarılması, işlenmesi, ham madde olarak kullanılması, mamul ve yarı mamul üretim süreçlerini de içine alarak, bütün nakliye, kullanım ve bertaraf dahil olmak üzere bir faaliyet veya ürünün yaşam döngüsünün tüm aşamalarını dikkate almaktadır. Karbon ayak izini hesaplamak için, yaşam döngüsünün her aşamasıyla ilişkili emisyonlar, faaliyet veya ürün birimi başına salınan sera gazı miktarını gösteren ilgili emisyon faktörleriyle çarpılır. Emisyonlar ve emisyon faktörleri, faaliyet veya ürüne, kullanılan malzeme ve enerji kaynaklarına ve diğer faktörlere bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Karbon ayak izini hesaplamak için en yaygın kullanılan yöntem, uluslararası kabul görmüş standart olan Sera Gazı Protokolü’dür. Bu yöntem, emisyonların hesaplanması için kapsamlı bir çerçeve sağlar ve CO2, metan (CH4), çeşitli azot oksit (NOx) ve florlu gazlar da dahil olmak üzere ana sera gazlarını kapsamaktadır. Genel olarak, karbon ayak izinin hesaplanması, bir faaliyetin veya ürünün çevresel etkisinin anlaşılmasında önemli bir adımdır ve bireylerin ve kuruluşların emisyonlarını nasıl azaltacakları ve daha sürdürülebilir bir geleceğe nasıl katkıda bulunacakları konusunda daha bilinçli kararlar almaları noktasında yol gösterici olur.
Kurum ve kuruluşlar hesaplanan karbon ayak izi değerlerini referans alarak çeşitli azaltım yollarına gidebilirler. Bu yöntemlerin başında da proses verimliliği, enerji verimliliği gibi yöntemler karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında güneş ve rüzgar enerjisi çevreci alternatif enerji yöntemlerine geçmek, çevreci, yeşil prosesler tasarlamak, lojistik yöntemlerinde çevreci yollara başvurmak karbon ayak izini azaltıcı faaliyetler kapsamında değerlendirilebilmektedir.
